Συχνές ερωτήσεις – Τερηδόνα

  • Γιατί χαλάνε τα δόντια;

    Η βασική αιτία που προκαλεί την καταστροφή των δοντιών είναι η τερηδόνα. Πρόκειται για μια συχνή αρρώστια, που ξεκινά σαν μια μικροσκοπική τρύπα στην επιφάνεια του δοντιού (σμάλτο), η οποία σταδιακά μεγαλώνει.Εάν το δόντι δεν σφραγιστεί έγκαιρα, η τερηδόνα προσβάλλει το νεύρο και δημιουργεί φλεγμονή και απόστημα στην άκρη της ρίζας του δοντιού. Όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν την ίδια ευπάθεια στην τερηδόνα: η φύση έχει δώσει σε ορισμένους ανθεκτικότερα δόντια απ’ ότι σε άλλους.

  • Που οφείλεται η τερηδόνα;

    Η τερηδόνα προκαλείται από τα μικρόβια που υπάρχουν μέσα στο στόμα. Κάθε φορά που τρώμε και ιδίως αν η τροφή περιέχει ζάχαρη (έστω και ελάχιστη), τα μικρόβια παράγουν οξέα, τα οποία διαβρώνουν τους οδοντικούς ιστούς.

  • Μπορούμε να προλάβουμε την τερηδόνα;

    Ναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η σύγχρονη οδοντιατρική, για τον σκοπό αυτό διαθέτει δύο βασικά όπλα: το φθόριο και τις προληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών (sealants).

  • Πρόληψη της τερηδόνας με φθόριο

    Τι είναι το φθόριο και πώς δρα;

    Το φθόριο είναι ένα φυσικό συστατικό, που υπάρχει σε διάφορες μορφές στο έδαφος, το νερό κ.λ.π.

    Κάτω από ειδικές συνθήκες, το φθόριο μπορεί να εισχωρήσει μέσα στη μοριακή δομή του δοντιού και πιο συγκεκριμένα να ενσωματωθεί στους κρυστάλλους της αδαμαντίνης (σμάλτο του δοντιού). Αποτέλεσμα αυτής της ενσωμάτωσης είναι η θεαματική αύξηση της αντοχής του δοντιού απέναντι στα οξέα που προκαλούν την τερηδόνα.

    Επίσης, το φθόριο έχει την ικανότητα να θεραπεύει την τερηδόνα όταν αυτή βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Δηλαδή μία τερηδονική βλάβη που μόλις ξεκινά μπορεί να θεραπευτεί μόνιμα χωρίς τρόχισμα ή σφράγισμα με την χρήση ειδικών φθοριούχων σκευασμάτων.

    Πώς χορηγείται;

    Το φθόριο μπορεί να δοθεί συστηματικά στον ανθρώπινο οργανισμό ή να εφαρμοστεί τοπικά επάνω στα δόντια.

    Α) Συστηματική χορήγηση: Η λήψη φθορίου από τη γενική οδό (δηλαδή σε χαπάκια ή σταγόνες) αφορά μόνο τις μικρές ηλικίες (από 6 μηνών έως 8 ετών) και γίνεται καθημερινά, σε δοσολογία που καθορίζει ο οδοντίατρος.

    Στη χρονική αυτή περίοδο γίνεται η διάπλαση των δοντιών και το φθόριο μέσω της κυκλοφορίας του αίματος φτάνει στα δόντια όπου και εγκαθίσταται, αποτελώντας πλέον μια μόνιμη ασπίδα απέναντι στην τερηδόνα.

    Β) Τοπική χορήγηση: Αντίθετα με την συστηματική χορήγηση, που είναι κατάλληλη μόνο για τα παιδιά, η τοπική εφαρμογή φθορίου επάνω στα δόντια (φθορίωση ) είναι ωφέλιμη σε όλες τις ηλικίες.

    Η φθορίωση είναι μία απλή και εντελώς ανώδυνη διαδικασία , κατά την οποία γίνεται επάλειψη των δοντιών με ειδικά φθοριούχα φάρμακα υψηλής περιεκτικότητας.

    Φθορίωση πρέπει να γίνεται κάθε εξάμηνο σε όλα τα παιδιά, από ηλικίας 5 ετών μέχρι την ενηλικίωση, αλλά και σε όσους ενήλικες έχουν ευπάθεια στην τερηδόνα.

    Ένας πιο σύγχρονος και αποτελεσματικός τρόπος εφαρμογής φθορίου στα δόντια είναι η φθορίωση κατ’ οίκον από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο.

    Πιο συγκεκριμένα, ο οδοντίατρος κατασκευάζει και χορηγεί στον ασθενή δύο μαλακούς νάρθηκές που εφαρμόζουν στην πάνω και κάτω γνάθο, μέσα στους οποίους ο ασθενής τοποθετεί ένα ειδικό φθοριούχο σκεύασμα και τους φορά για λίγα λεπτά, καθημερινά ή 1-2 φορές την εβδομάδα, ανάλογα με την περίπτωση.

    Έχει αποδειχθεί ότι με την μέθοδο αυτή η εμφάνιση τερηδόνας μειώνεται κατά 70-80%!

    Καλύτερα, όμως, αποτελέσματα έχουμε όταν η φθορίωση γίνεται με την ειδική συσκευή φθορίωσης.

    Πόσο ασφαλές είναι το φθόριο;

    Η χορήγηση φθορίου τόσο συστηματικά όσο και τοπικά είναι απολύτως ασφαλής, εφόσον γίνεται υπό ιατρική καθοδήγηση. Για τούτο υπάρχουν ατράνταχτες αποδείξείς και σήμερα πλέον κανείς δεν το αμφισβητεί.

    ’λλωστε, εδώ και αρκετές δεκαετίες σε πολλά κράτη όπως Σουηδία, Αμερική κ.λπ. γίνεται προσθήκη φθορίου στο πόσιμο νερό.

  • Πρόληψη της τερηδόνας με sealants

    Τι είναι τα sealants;

    Οι προληπτικές εμφράξεις οπών και σχισμών ή sealants είναι ειδικά υλικά που καλύπτουν τα αυλάκια και τις σχισμές των δοντιών. Με τον τρόπο αυτό εμποδίζεται η συσσώρευση μικροβίων στις ευπαθείς αυτές περιοχές.

    Επιπλέον, τα sealants νεότερης γενιάς έχουν την ικανότητα να απελευθερώνουν συνεχώς φθόριο, με αποτέλεσμα να ενισχύουν τοπικά την άμυνα του δοντιού απέναντι στην τερηδόνα.

    Ακόμα και αν στο σημείο όπου τοποθετούνται έχει ήδη εμφανιστεί τερηδόνα, η βλάβη θεραπεύεται χωρίς τρόχισμα ή σφράγισμα, εφόσον βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο.

    Πώς τοποθετούνται;

    Η διαδικασία τοποθέτησης των sealants είναι απλή και εντελώς ανώδυνη και δεν απαιτεί ούτε τρόχισμα των δοντιών ούτε τοπική αναισθησία. Αρχικά γίνεται μία προετοιμασία των οδοντικών επιφανειών και στην συνέχεια τοποθετείται το υλικό, το οποίο αρχικά είναι σε υγρή μορφή και στερεοποιείται με τη χρήση ειδικής συσκευής φωτός ορατού φάσματος.

    Η διάρκεια ζωής των sealants μέσα στο στόμα κυμαίνεται από 4 εώς 8 χρόνια ή και περισσότερο. Επειδή η τοποθέτησή τους δεν προκαλεί καμία φθορά στα δόντια , μπορούμε να την επαναλάβουμε όσες φορές θέλουμε.

    Η προστασία που παρέχουν τα sealantς στα σημεία που τοποθετούνται φτάνει το 100%. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι οι τακτικές επανεξετάσεις και η αντικατάσταση όσων sealants έχουν φθαρεί ή πέσει.

    Ποιές είναι οι ενδείξεις για την τοποθέτησή τους;

    Τα sealants πρέπει να τοποθετούνται σε όλα τα παιδιά από την ηλικία των 5 ετών ως την ενηλικίωση.

    Από τα sealants μπορούν να ωφεληθούν και άτομα οποιαδήποτε ηλικίας, εφόσον έχουν ευπάθεια στην τερηδόνα.

    Τα sealants δε μπορούν να τοποθετηθούν σε δόντια με προχωρημένη τερηδόνα.

  • Διατροφή και τερηδόνα

    Ο ρόλος της διατροφής στην εμφάνιση τερηδόνας είναι πρωταγωνιστικός, καθώς απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία τερηδόνας είναι τα δόντια να έρθουν σε επαφή με ζάχαρη.

    Όταν καταναλώνουμε ζαχαρούχες τροφές, στην επιφάνεια των δοντιών αναπτύσσονται οξέα που διαβρώνουν το εξωτερικό περίβλημα των δοντιών (σμάλτο). Αυτό συμβαίνει μέσα στα πρώτα 20 λεπτά έως 2 ώρες από τη στιγμή που καταναλωθεί η τροφή. Βέβαια, στο πρώιμο αυτό στάδιο η βλάβη μπορεί να αποκατασταθεί από μόνη της, χάρη σ’ ένα αμυντικό σύστημα που διαθέτει το σάλιο.

    Όταν όμως οι ζαχαρούχες τροφές καταναλώνονται συχνά τότε το αμυντικό σύστημα δεν είναι ικανό να εμποδίσει την καταστροφή του σμάλτου και έτσι ξεκινάει η τερηδόνα.

    Τερηδόνα δεν προκαλούν μόνο τα γλυκά αλλά όλα τα τρόφιμα στα οποία προστέθηκε ζάχαρη κατά την παρασκευή τους, έστω και σε μικρή ποσότητα π.χ. φρυγανιές, ποτά, αναψυκτικά, μερικά είδη γιαουρτιού κ.λπ.

    Αντιθέτως, τα σάκχαρα που από τη φύση τους εμπεριέχονται στις νωπές τροφές , όπως π.χ. στα φρούτα, πρακτικά δεν προκαλούν τερηδόνα.

    ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ – ΤΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΜΕΌλα αυτά που αναφέραμε προηγουμένως μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι για να έχουμε γερά δόντια θα πρέπει να βγάλουμε από την διατροφή μας τα γλυκά;

    Όχι απαραίτητα!! Ακολουθώντας κάποιες απλές οδηγίες μπορούμε να περιορίσουμε σημαντικά την βλαβερή επίδραση των γλυκών στα δόντια. 1. Όταν η ζάχαρη λαμβάνεται στο διάστημα μεταξύ των γευμάτων, η ζημιά που προκαλείται στα δόντια είναι πολύ μεγάλη. Αντιθέτως, εάν τα γλυκά καταναλώνονται κατά την διάρκεια των γευμάτων, ο κίνδυνος εμφάνισης τερηδόνας μειώνεται πολύ.
    2. Δεν παίζει ρόλο η συνολική ποσότητα των γλυκών που τρώει κάποιος αλλά κυρίως το πόσο συχνά γίνεται αυτό. Έτσι, είναι καλύτερα να καταναλώνουμε όσα γλυκά θέλουμε όλα μαζί και όχι να τσιμπολογάμε κάθε τόσο!
    3. Πολλά τυποποιημένα τρόφιμα (όχι γλυκά) περιέχουν ζάχαρη. Καλό είναι να διαβάζουμε τη σύνθεση των τροφίμων και να αποφεύγουμε αυτά που έχουν ζάχαρη (σε μορφή γλυκόζης, φρουκτόζης, σουκρόζης κ.λπ. ).
    4. Γλυκά που μένουν πολλή ώρα μέσα στο στόμα , π.χ. καραμέλες και τσίχλες, καθώς και αυτά που κολλάνε στα δόντια (λουκούμια, παστέλια κ.λ.π.) προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη ζημιά καθώς παρατείνεται ο χρόνος έκθεσης των δοντιών στη ζάχαρη.
    5. Τα υποκατάστατα ζάχαρης που περιέχουν κάποια αναψυκτικά, καραμέλες κ.λ.π. δεν προκαλούν τερηδόνα.
    6. Εάν μέσα σε διάστημα 15 λεπτών από τη στιγμή που καταναλώσουμε ένα γλυκό πλύνουμε καλά τα δόντια, τότε ο κίνδυνος εμφάνισης τερηδόνας ελαχιστοποιείται.

    Πρέπει να τονίσουμε ότι εκτός από τη διατροφή υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που καθορίζουν την ευπάθεια κάθε ανθρώπου στην τερηδόνα, όπως η κληρονομικότητα, η σύσταση του σμάλτου, η ποσότητα και σύνθεση του σάλιου κ.λπ.